Onderzoek

Pesten laat sporen na in het brein

Jarenlange uitsluiting en pesten door klasgenoten kan leiden tot slechtere schoolprestaties en psychische problemen zoals angst en depressie. Dat was al bekend uit eerder onderzoek. Geert-Jan Will, net gepromoveerd binnen de Leidse onderzoeksgroep van hoogleraar Eveline Crone, heeft voor het eerst aangetoond dat de gevolgen van sociale uitsluiting ook zichtbaar zijn in de hersenen.

Will nodigde tientallen veertienjarige pubers uit in zijn lab voor een balspelletje. Alle deelnemers hadden op de basisschool te maken gehad met uitsluiting. Dat was gebleken uit eerder onderzoek van de VU waarvoor 1.200 leerlingen van groep 3 t/m 8 waren gevolgd in hun sociale ontwikkeling.

Elke deelnemer deed op de computer een balspelletje met twee onbekende leeftijdsgenoten. Soms kreeg iedereen de bal toegespeeld, soms kreeg de deelnemer de bal niet meer. Will vroeg deelnemers niet alleen naar hun ervaringen, maar maakte ook hersenscans. Bij deelnemers die op de basisschool buitengesloten waren, bleek er meer hersenactiviteit in wat Will het neurale alarmsysteem noemt: 'Dit gaat af als je je buitengesloten of oneerlijk behandeld wordt. Dat betekent dus dat slachtoffers van pesten zich niet voor dit soort nare ervaringen afsluiten, maar er juist gevoeliger voor worden.'

Will liet de deelnemers ook nog een geldverdeelspel doen, waarbij ze een som geld moesten verdelen onder de mensen die hen eerder betrokken of juist uitgesloten hadden van het balspel. 'Bij eerlijk delen – dus je sociaal opstellen jegens iemand die jou net pijn heeft gedaan – zagen we dat deelnemers die op de basisschool minder geaccepteerd waren, een groter beroep moesten doen op hun controlenetwerk. Het kost hun dus meer moeite zich sociaal op te stellen na een negatieve ervaring.'

Geert-Jan Will, Acceptance, Rejection, and the Social Brain in Adolescence: Toward a Neuroscience of Peer Relations. Proefschrift Universiteit Leiden, 2015.

Tekst: Bea Ros

Dit artikel is eerder verschenen in de rubriek Onderzoek Kort van Didactief, september 2015.

27 november 2015