Er zijn veel natuurkundige concepten die leerlingen niet begrijpen en uitleg helpt vaak onvoldoende, blijkt uit eerder vakdidactisch onderzoek.
Hoe maak je bètavakken begrijpelijker en aantrekkelijker? Met aandacht voor typisch natuurwetenschappelijke (denk)processen, ook wel Nature of Science (NOS) genoemd. Denk aan nieuwsgierigheid, creativiteit, en geleidelijke kennisopbouw. Deze uitgangspunten vragen om een wetenschappelijke, onderzoekende cultuur in de klas.
Hoe werkt dat in de praktijk? Dat onderzocht ik in 3vwo-klassen, door samen met natuurkundeleraren onderwijs over elektriciteit voor te bereiden, uit te voeren en te evalueren.
We liepen tegen drie (figuurlijke) spanningsvelden aan. Allereerst botst de openheid die nodig is voor onderzoek met de structuur die leerlingen nodig hebben om zinvolle resultaten te vinden. Dat pakten we aan door bijvoorbeeld de experimenten te laten beginnen en eindigen met klassendiscussies.
Ook is er een spanningsveld tussen de eigen ideeën van leerlingen en de geaccepteerde natuurkundige theorie. Daarom gaven we leerlingen een basaal natuurkundig model (van elektriciteit) als theoretisch startpunt, dat ze steeds beter gingen begrijpen en ontwikkelen.
Ten derde staat een onderzoekscultuur van nieuwsgierigheid haaks op een schoolcultuur waarin het gaat om cijfers en het voltooien van een taak. Daarom volgde de leraar de nieuwe normen die passen bij onderzoekend leren: hij gaf zelf het goede voorbeeld en paste ook de toetsing aan, bijvoorbeeld door de nadruk te verleggen van sommen naar inzicht.
Deze aanpak realiseerde de leerdoelen grotendeels, maar werkt alleen als leraren gedreven zijn om de eigen praktijk te verbeteren. Gezamenlijk ontwerp van vernieuwende lessen verlichtte de voorbereiding, en zorgde ervoor dat leraren overtuigd raakten van de ideeën. Ook coaching en reflectie na de lessen zijn belangrijk. Zomaar even onderzoekend leren invoeren lukt niet: leraren moeten tijd en ondersteuning krijgen om zich daarin professioneel te ontwikkelen. / Zeger-Jan Kock
Zeger-Jan Kock, Toward Physics Education in Agreement with the Nature of Science: Grade 9 Electricity as a Case. Proefschrift Eindhoven School of Education, 2016.
Dit artikel verscheen in Didactief, maart 2017.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
