Onderzoek

Onderpresteren omkeren

Niet alle leerlingen leren volgens het boekje. Het is daarom goed om oog te krijgen voor de mogelijkheden van leerlingen. Vooral onderpresterende leerlingen kunnen baat hebben bij een meer toegesneden onderwijsaanpak. Daarom heeft het Groningse onderzoeksinstituut GION de Niet Schoolse Cognitieve Capaciteiten Test (NSCCT) ontwikkeld. Deze klassikaal in een uur af te nemen test geeft een indicatie van de intelligentie van leerlingen. 

We lieten leerkrachten uit groep 4 en 6 van de zeventien Overijsselse basisscholen van de vereniging Accrete de uitslag van hun leerlingen op deze test voorspellen en deze vervolgens vergelijken met de daadwerkelijke scores en de toetsprestaties uit het leerlingvolgsysteem (LVS). Zo wordt duidelijk in hoeverre leerlingen naar vermogen  presteren. Wat bleek? Leerkrachten nemen voor hun schattingen meestal rechtstreeks de Cito-niveauindeling E t/m A over. Blijkbaar vertrouwen ze hun eigen oordeel niet. Toch bleek dit al winst. Eerder keken de leerkrachten nauwelijks naar de uitkomsten van de LVS-toetsen, laat staan dat ze hun onderwijs aanpasten. Zelfs bij duidelijke gevallen van onderpresteren weken ze niet af van de taal- of rekenmethode en werkten ze met vaste groepen. Doordat ze nu een inschatting van de NSCCT-score moesten maken, keken ze wel naar de LVS-gegevens. 

Met de resultaten uit het leerlingvolgsysteem en de scores van de NSCCT zouden leerkrachten beter gedifferentieerde groepen kunnen samenstellen en adaptiever onderwijs kunnen geven. De IB’ers werken daar inmiddels aan. Ze gaan met de leerkracht kijken of de stof voor onderpresterende leerlingen op een andere manier kan worden aangeboden, bijvoorbeeld door een compactere aanbieding van de oefenstof en door extra stof eerder aan te bieden en door leerlingen persoonlijk op hun prestaties aan te spreken. Bij overpresteren let de leerkracht goed op of deze leerlingen niet te veel hooi op hun vork nemen en zal zo nodig de werkdruk verminderen. 

Theo van Batenburg, Het signaleren en aanpakken van onderpresteren op de basisschool. Groningen, GION, 2012. Te downloaden via http://www.kortlopendonderzoek.nl     

Dit artikel verscheen in Didactief, november 2012.