Onderzoek

Maatwerk voor hoogvliegers

Nederland is een land van middenmoters. We hebben traditioneel relatief weinig hoogvliegers, vergeleken met andere, vergelijkbare landen. In de pilot versneld en/of verrijkt VWO (2017/2021) werd getracht juist deze groep te bedienen. Het Kohnstamm Instituut publiceerde een evaluatie van de pilot waaraan in totaal 38 scholen deelnamen. 17 van hen (met in totaal 517 leerlingen) waren betrokken bij dit onderzoek.

Binnen VVV mogen scholen met toestemming van OCW hun onderwijs meer flexibel inrichten. Doel is meer ruimte voor maatwerk scheppen, zoals lesstof van de boven- naar de onderbouw verschuiven. De tijdwinst die dat oplevert, kan worden ingezet voor verrijkingsstof in een zesjarig vwo-traject of versnelling tot een vijfjarig vwo-traject.

Scholen hopen zo talentvolle leerlingen te motiveren en verveling en onderpresteren tegen te gaan. Om te bepalen welke leerlingen mochten meedoen aan het programma keken middelbare scholen in eerste instantie naar motivatie, leerprestaties en -houding van kinderen. In de praktijk kregen leerlingen vooral op basis van de inschatting van docenten een kans. Als de overstap naar VVV niet goed uitpakte, stroomde een leerling zonder grote problemen weer in bij het regulier onderwijs.

Alle betrokkenen (schoolleiders, docenten, leerlingen en ouders) zijn erg tevreden over de opzet en uitvoering van VVV. Wel noemde 70% van de docenten de toename van de werkdruk een knelpunt. Vooral de verrijkte projecten bereikten veel leerlingen. Vergeleken met vwo-leerlingen buiten het traject, haalden VVV-leerlingen gemiddeld 0,4 punten hoger op Engels en wiskunde en 0,25 op Nederlands. Ze verveelden zich ook minder en waren gemotiveerder dan leerlingen in reguliere klassen. Volgens de onderzoekers kan dit een groepseffect zijn, als gevolg van de eerdere selectie op leerprestaties en leerhouding. Maar, schrijven ze, de verschillen in leerprestaties en motivatie blijven stabiel bij herhaalde metingen. De pilot lijkt hiermee een schot in de roos. Deelnemende scholen willen dan ook graag verder met VVV. De pilot loopt vooralsnog tot 1 september 2027. Inschrijven voor deelname is niet langer mogelijk.

Bron:
Heemskerk, I.M.C.C., Meijer J. & Elshof, D. (2022). Hebben getalenteerde vwo-leerlingen profijt van versnelde of verrijkte programma's? Rapportage evaluatie Pilot versneld en/of verrijkt vwo. Amsterdam, Kohnstamm Instituut.