Dinsdagochtend elf uur. Het blokuur wiskunde is begonnen. Een klasje van zestien leerlingen – twaalf jongens en vier meisjes – staart geconcentreerd naar het bord. ‘We zijn hier gebleven,’ zegt docent wiskunde Sven Aerts (48). Gretig schrijft hij formules op het bord alsof het de songtekst van een lied is dat iedereen kent. ‘Y is cosinus…’ Hij stopt even als ook de laatste leerling in stilte binnenkomt. ‘Kasper!’ klinkt het opgewekt uit de mond van Aerts.
De droom van iedere leraar – een kleine klas met leerlingen die niets liever willen dan leren – blijkt ook die van Aerts, op het 4e Gymnasium in de Amsterdamse Houthavens. Eind 2016 nam hij met een tachtigtal andere leraren en zo’n 800 leerlingen zijn intrek in het hypermoderne gebouw, dat begin dit jaar een publieksprijs won voor ontwerp en energieneutraliteit. Je kunt het slechter treffen als school. De entree vloeit over in een sfeervolle ruimte met tafels en stoelen, in het midden een immense hoogte, veel licht en een brede houten trap die naar de eerste drie etages gaat. Niets lijkt aan het toeval overgelaten. Totdat we op de verdieping onder het dakterras aankomen en indringend boren het gesprek overneemt. ‘Er wordt hard gewerkt aan het herstel van een constructiefout,’ wijst Aerts naar boven.
De trillende boor die galmt door het gebouw, sluit onverwacht goed aan bij de wiskundeles over resonantie. Tussen Aerts’ vingers bungelt een metalen veer met haak en metalen blokje. Hij beweegt de veer heen en weer. Eerst traag, dan sneller. ‘Dit noem je resonantie,’ legt Aerts uit. ‘Uiteindelijk vallen de haak en het blokje eraf.’ Een jongen merkt op: ‘Zoals de Tacoma Narrow Bridge, die uit elkaar klapte (brug in Tacoma in de Amerikaanse staat Washington, ingestort in 1940, red.).’ Aerts: ‘Mooi voorbeeld, maar eigenlijk onjuist. De werkelijke oorzaak is complex. Wat daar in Tacoma gebeurde, had te maken met “aerodynamic flutter”. Ik kan je de link doorsturen, dan ben je de hele avond zoet.’ Hij lacht. Er volgen andere voorbeelden van resonantie: auto’s die over kasseien denderen, helikopters, brekende wijnglazen, schommels, lasers en MRI. ‘Oh ja, en nog een voorbeeld uit de muziek: je wilt je gitaar stemmen, pakt een stemvork, slaat hem aan en zet hem op de klankkast. Als je de snaar goed hoort trillen, komt dat door resonantie.’
Aerts – geboren in het Belgische Leuven, vader ingenieur, moeder headhunter en ten slotte therapeut – was als kind al bijzonder nieuwsgierig. Met al zijn gevraag kon hij zijn vader en enkele leraren tot wanhoop drijven. Op zijn achtste was hij klaar met de kinderboeken van de bibliotheek en later spijkerde hij klasgenoten in de pauze bij. Het lezen werd minder in de pubertijd, maar de wil om alles te snappen bleef. Dat ei kon hij kwijt in zijn studies en later als onderzoeker. In Gent behaalde Aerts een bachelor elektrotechniek en in Antwerpen een master in wiskundige natuurkunde. Hij werkte twintig jaar als wetenschapper aan de Vrije Universiteit van Brussel. Daar deed hij onderzoek naar onder andere de grondslagen van de quantummechanica, het verbeteren van landmijndetectoren en wiskundige representaties van taal. En zoals die dingen vaak gaan, bracht de liefde hem naar Amsterdam, maar hij bleef nog jaren werken als onderzoeker in België. Totdat hij het pendelen zat was. In 2009 kon hij als docent gaan werken op het 4e Gymnasium. Onderzoek doet hij naast lesgeven nog steeds: ‘Ik ben dol op allebei.’
De combinatie onderzoek en onderwijs maakt Aerts misschien wel tot de succesvolste begeleider van profielwerkstukken van het land. Waar zijn collega’s één, maximaal twee profielwerkstukken begeleiden, neemt Aerts er ieder schooljaar drie onder zijn hoede. De afgelopen vijf jaar haalde hij de kranten, omdat zijn leerlingen de KNAW Onderwijsprijs in de wacht sleepten, een prijs die wordt uitgereikt aan de twaalf beste vwo-profielwerkstukken van Nederland. Na Willem, Muriël en het duo Thijs en Tjip was het dit jaar de beurt aan Daan in de Braekt, wiens werkstuk volgens de jury een bachelorscriptie had kunnen zijn. Het geheim van hun succes? ‘Wat de winnaars delen is een enorme motivatie, passie en intelligentie,’ glundert Aerts. ‘Het is mooi om te zien dat deze leerlingen tot nog zoveel meer in staat zijn.’
En het geheim van de meester zelf? ‘Mijn rol is die van gids. Buiten het curriculum van de middelbare school is het een jungle. Leerlingen hebben een grenzeloze ambitie en zien door de bomen het bos niet meer. Ik zorg dat ze niet uit de bocht vliegen. Dat begint bij de onderwerpkeuze en het formuleren van de vraag, die vaak versmald moet worden.’ Aerts neemt ook ruim de tijd voor vragen en brainstormsessies. In de grote pauze, na schooltijd, desnoods thuis, zoals met Willem, die zijn zelfsturende zeilbootje kwam testen op Aerts’ woonboot.
Wat een goed profielwerkstuk onderscheidt? ‘De balans tussen ambitie en haalbaarheid. Een goed profielwerkstuk heeft een rode draad en vertelt de lezer een verhaal waarvan hij de afloop graag wil weten. Bij Muriël, die een profielwerkstuk maakte over de zoektocht naar de meest stabiele configuratie van een planetenstelsel, stond aanvankelijk nergens een aanleiding, inleiding of conclusie. Ik zei: “Dit is hoe wetenschappers hun kennis onderling met elkaar delen.” Ik herkende in haar een soortgenoot; iemand die zich niet laat afleiden door formele details en lijnrecht op haar doelt afvaart. Muriël heeft een andere manier van denken. Veelbelovend.’
Dit artikel verscheen in de rubriek 'Biotoop' in Didactief, december 2017.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
