Onderzoek

Aansluiting vo en wo blijft moeizaam

Docenten in het voortgezet en het wetenschappelijk onderwijs kijken vanuit een verschillende visie naar zelfstandig leren. De eersten vinden persoonlijke ontwikkeling en opvoeding van leerlingen belangrijk. Universitair docenten zijn meer gericht op de inhoud en vinden het belangrijk dat studenten een standpunt kunnen innemen over de vakinhoud. Dat concludeert Helma Oolbekkink-Marchand in haar proefschrift over de opvattingen van leraren over het zelfstandig leren. Zelfstandig leren is in 1999 ingevoerd als onderdeel van het studiehuis, een onderwijsvernieuwing die samen met de invoering van profielen in de vernieuwde tweede fase moest leiden tot een betere aansluiting tussen het voortgezet en het wetenschappelijk onderwijs. Deze aansluitingsproblematiek bestaat nog steeds en Oolbekking-Marchand onderzocht waar dat aan ligt. Ze heeft 36 vo en wo docenten in diepte interviews gevraagd naar het ideale onderwijs en de rol van de docent daarin. Daarnaast deed ze een grootschaliger onderzoek onder 675 docenten. Het gaat haar om het ‘perspectief’: het geheel aan opvattingen, strategieën en onderwijsdoelen van een leraar. Ze focust daarbij op de vraag hoe docenten het begrip zelfstandig leren invullen. Visie op leren (kennisgericht of ontwikkelingsgericht) en op regulatie (sterke of losse sturing) bepalen dit perspectief. Uit haar onderzoek komen drie perspectieven op zelfstandig leren naar voren: ontwikkelingsgericht en gedeelde sturing, kennisgericht en sterke sturing en meningsvormingsgericht en losse sturing. Er is verschil tussen de vakken: docenten van ‘harde’ vakken als wiskunde hebben vaker het kennisgerichte/sterke sturing-perspectief, bij ‘zachte vakken’ als geschiedenis komt het perspectief ontwikkelingsgericht/gedeelde sturing vaker voor. De aansluitingsproblemen worden volgens Oolbekkink-Marchand verklaard door de verschillende opvattingen van docenten in het voortgezet en wetenschappelijk onderwijs.  Opvallend is de bevinding van Oolbekkink-Marchand dat docenten het lastig vinden om te reageren op directe vragen over zelfstandig leren. In het recente onderzoek dat het actualiteitenprogramma Eén vandaag samen met Trouw uitvoerde, bleek weinig van deze terughoudendheid. Op de van dik hout gezaagde vragen over onder meer het nieuwe leren, de basisvorming en het vmbo antwoordt ruim de helft van de leraren dat het allemaal maar niks is en dat de mavo en de lts moeten terugkomen. Tegelijk geeft de meerderheid aan dat klassikaal onderwijs niet zaligmakend is en leerlingen ook zelfstandig en in groepjes moeten leren. 

Helma W. OolbekkinkMarchand, Teacher’s Perspectives on Selfregulated Learning. An exploratory study in secondary and university education. Proefschrift universiteit Leiden 2006.