De kunst van elkaar doceren

Ze signaleerden dat we sinds de jaren zestig van de vorige eeuw weten dat het elkaar iets doceren een positief leereffect heeft voor zowel de vertellers als de luisteraars. Het voordeel voor de vertellers ligt in het herhalen en organiseren van wat zij gaan vertellen. Hierdoor begrijpen zij de stof beter. De luisteraars profiteren, omdat zij iets horen dat dichter bij hun eigen niveau ligt dan wat er in het boek staat of wat de docent vertelt (denk aan Vygotski's Zone van de naaste ontwikkeling).

Onthouden
Tot zover de geschiedenis. Onlangs verscheen een artikel met twee opmerkelijke onderzoeken over peer teaching (Nestelojko et al., 2014). Deelnemers aan de onderzoeken werd verteld dat zij na bestudering van een leertekst óf getoetst zouden worden óf de inhoud aan een ander moesten 'doceren'. In werkelijkheid moesten de deelnemers in het ene onderzoek een vrije tekst schrijven over wat ze zich van de inhoud herinnerden en in het andere een toets maken.

Deelnemers die dachten dat zij de stof moesten doceren, schreven teksten die vollediger en beter georganiseerd waren. Ook scoorden zij hoger op de toets dan de mensen die dachten een toets te krijgen. Met andere woorden, de deelnemers hoefden de stof niet eens echt te doceren – alleen maar te dénken dat zij dat zouden moeten doen, was voldoende om beter te leren.

Dieper leren
Zijn er kanttekeningen? Ja. Een eerste is te vinden in twee onderzoeken van Fiorella en Mayer (2013). Hun aanpak was vergelijkbaar als hierboven beschreven, maar met een paar verschillen. Zo lieten ze een deel van de deelnemers daadwerkelijk de stof aan medeleerlingen doceren. Hun eerste onderzoek liet zien dat direct na het bestuderen van de stof beide 'doceergroepen' beter leerden dan een controlegroep die verteld was dat zij een toets over de stof zouden krijgen. In hun tweede onderzoek maakten deelnemers de toets een week na het bestuderen van de stof. Toen bleek alleen nog de groep die daadwerkelijk doceerde, beter te leren. Hun conclusie was dat door werkelijk over de stof te doceren dieper en duurzamer geleerd wordt.

Een tweede kanttekening is de vraag wie het meeste profiteert van deze aanpak. Gottlieb en collega's (2014) deden onderzoek waarbij lerenden afwisselend de rol van verteller en luisteraar hadden. Ze wilden nagaan of peer teaching verschillend zou uitpakken voor leerlingen met een verschillend kennisniveau. De eerste resultaten lieten zien dat de minder goede leerlingen (qua niveau de onderste 25% van de deelnemers) het dankzij peer teaching beter deden. Er was daarentegen geen verschil in leren voor de overige 75%. Voorzichtig stellen de onderzoekers dat peer teaching misschien beter werkt voor leerlingen die onderaan de ladder staan.

Maar ook met deze kanttekeningen is duidelijk dat peer teaching werkt, zelfs als het alleen gaat om de gedachte dat je iets aan een ander moet uitleggen. Ik zeg: doen!

Dit artikel is verschenen in het novembernummer van Didactief 2014. 

Bronnen:

Expecting to teach enhances learning and organization of knowledge in free recall of text passages (John F. Nestojko & Dung C. Bui & Nate Kornell & Elizabeth Ligon Bjork)

The relative benefits of learning by teaching and teaching expectancy (Logan Fiorella & Richard E. Mayer)

Peer Teaching. To Teach is To Learn Twice (Neal A. Whitman)