Interview

In de biotoop van Martin Dogger

Als Adriaan van Dis dit jaar in tv-programma Buitenhof ‘tekeergaat’ tegen de ontlezing en leerkrachten oproept zich te verheffen: ‘Neem ze mee, til ze op en richt een zachtaardige leesknokploeg op,’ grijpen enkele leraren op Twitter de noodkreet aan om actie te ondernemen. Zo ook Martin Dogger (39), die net als Frits Spits bij boeken het ‘chocolaatjeseffect’ ervaart: ‘Neem ik er één, dan wil ik méér.’ Dat had hij als kind al, toen hij tijdens het klassikaal lezen verschillende hoofdstukken in één boek tegelijk las: daar waar de klas was gebleven en waar hij zelf was. ‘Dat hield ik een tijdje vol, tot de meester zei: “Martin, ik had toch al gezegd dat je niet meer met de klas hoeft mee te lezen.”’

Platform vol tips
Dogger is de hashtag #Leesknokploeg gewoon gaan gebruiken, en zonder het van elkaar te weten, deden andere leraren dat ook. Als een Twitteraar vraagt of iemand de hashtag bijhoudt (nee), stuurt leraar Naomi Smits hem en Lusanne Stap een bericht: hier moeten we iets mee. Binnen anderhalf uur vormen zes leraren ‘De Leesknokploeg’. Inmiddels staat de teller op meer dan drieduizend volgers en is de website leesknokploeg.nl in de maak. Het wordt een platform waar leraren boekentips, leesles-ideeën en best practices delen, maar ook een site waar kinderen naartoe gaan voor tips over de leukste en beste jeugdliteratuur.
Via Twitter en Instagram promoot én recenseert Dogger (kinder)boeken, die hij zelf selecteert op ‘coole kaften, originele titels en “Netflixificering”: een boek moet je vanaf de eerste bladzijdes raken.’ De leraar ontvangt ook steeds vaker spontaan recensie-exemplaren van uitgevers. Zo las hij laatst Batpig: Een big vliegt uit, dat hij zelf nooit zou kiezen – ‘te stripachtig’ – maar het boek viel mee. ‘Om leerlingen een breed palet te bieden, moet ik af en toe uit mijn comfortzone stappen.’

Leeskilometers
‘Hé stelletje ginnegappers…,’ begint Dogger met licht Twents accent zijn natuur- en techniekles in groep 5 op de Meester G. Propschool, een ‘cultuurschool’ met 235 leerlingen in het Gelderse Lochem. Door de klas schalt een klankschaal, die deze middag vaker klinkt als signaal dat de tijd om is of om aandacht van de groep te vragen. Het wordt stil. ‘We gaan een poster maken van dieren uit de dinotijd, met allemaal moeilijke namen, zoals Miacis, Hominidae, aloë vera, Deinonychus, Tyrannosaurus rex. Je kiest samen een dier en maakt daarover tekeningen en aantekeningen. Op je Chromebook staat les 5: uitgestorven reuzen, met filmpjes en informatie over bijvoorbeeld de Miacis. Ook in je boek vind je veel informatie. Je gaat zoeken, goed lezen en niet typen, maar zelf schrijven.’
Het nadeel van Chromebooks is dat leerlingen ‘gaan control c’en en v’en’. ‘Daarom zeg ik er altijd bij dat ze schrijvend aantekeningen maken,’ vertelt Dogger als de kinderen naar huis zijn. ‘De kans dat ze gaan overschrijven is er nog steeds, al is dat nu ook weer niet zo erg, want ondertussen maken ze lees- en schrijfkilometers én de informatie blijft beter hangen.’

‘Lezen helpt om
zo breed mogelijke
kennis op te doen’

Aanhaken bij ander vak
Dat Dogger – vader IT’er, moeder werkzaam in de zorg – het onderwijs tot zijn vak zou maken, lag bepaald niet voor de hand. Na het gymnasium koos hij voor bedrijfskunde, ‘een studie die je kiest als je niet weet wat je wilt’. Mensen aansturen leek hem leuk en het vak Organisation and Behaviour was best boeiend. Maar halverwege het eerste collegejaar haakt hij af. ‘Een paar maanden later liep ik op de open dag van pabo Windesheim een stuk prettiger rond.’
Inmiddels werkt Dogger hier voor het vierde jaar, na een jaar didactiek en marketing bij Heutink en negen jaar als leerkracht op een basisschool in Zwolle. Kinderen goed en met plezier leren lezen ziet hij als zijn belangrijkste missie. ‘Wie goed kan lezen doet kennis op en hoe meer je weet, hoe makkelijker je bij andere vakken aanhaakt.’ Dus legt Dogger zijn leerlingen regelmatig pittige teksten voor met lange zinnen en lastige woorden.
Die teksten passen lang niet altijd bij de leeftijd of het AVI-niveau. ‘AVI kan beperkend werken als ik leerlingen zo breed mogelijke kennis wil meegeven. En soms vergeten we dat kinderen in groep 5 al op aardig hoog niveau kunnen lezen, je moet alleen meer herhalen, en dat kost tijd.’
Achter in zijn lokaal staat een kast en daarnaast een ‘altaartje’ met zijn persoonlijke favorieten als Lampje, Gozert, en Viruswereld. Boekenreeksen als Superjuffie en Mees Kees staan er ook. ‘Een goede serie vind ik een must in de boekenkast, zodat kinderen een soort voorraadje van hun favoriet hebben.’

Lichtelijk radicaal
Aan weerszijden van de boekentafel staan twee zachte banken: de leeshoek. Hier, en onder de tafel, zitten kinderen dagelijks twintig minuten te lezen. En als zij lezen, geeft Dogger het goede voorbeeld met een eigen boek. Hij leest er zo’n veertig per kalenderjaar en valt daarmee binnen de ‘target’ die Martin Bootsma eens in een interview liet vallen: lees elke week een jeugdboek; doe je dat vijf jaar lang, dan heb je een kast vol en kun je kinderen écht adviseren. ‘Wij Leesknokploeg’ers komen daar aardig bij in de buurt, maar wij zijn dan ook lichtelijk radicaal,’ lacht Dogger. ‘Er is zo veel nieuw, goed werk, dat mag je ze niet ontnemen, en jezelf trouwens ook niet. Kinderboeken zijn zo leuk. Er zit altijd iets hoopvols in, humor, spanning, iets zieligs en meestal komt het goed.’
Leerkrachten die zelf niet (graag) lezen, mogen zich van Dogger achter de oren krabben. ‘Ik vind het een zwaktebod als een leraar zegt dat het niet uitmaakt wat ze lezen, als ze maar lezen. We accepteren bij rekenen toch ook niet dat ze de tafels niet beheersen? Vergelijk het met een kok die zijn gerechten niet voorproeft. Willen we de ontlezing écht aanpakken, dan moet je weten wat je leerlingen voorschotelt en ze met hart en ziel vertellen hoe het smaakt.’

Dit artikel verscheen in Didactief, december 2021.