Interview

‘Zoveel mogelijk aan de praktijk teruggeven’

Je hebt afgelopen juni voorlopige resultaten gepresenteerd op het ORD-congres in Leuven. Hoe verliep dat en hoe waren de reacties?
‘Ik begon mijn presentatie met een verhaal over Jochem, een jongen met een verstandelijke beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag. Jochem was één van de eerste leerlingen die ik begeleidde na het afronden van mijn master Onderwijswetenschappen. Eerst vertoonde hij na mijn feedback weleens externaliserend probleemgedrag; hij gooide bijvoorbeeld een keer een stoel. Later zei hij: “Maaike, jij helpt mij goed, want je vertelt precies wat ik moet doen”. Hij ging aan de slag: toonde betrokkenheid en stelde korte vragen. In de pauze kreeg ik reflectievragen: waarom lukte het later wel?’

Wat zegt de literatuur over feedback? 
‘Veel onderzoek naar feedback komt uit andere onderwijscontexten, zoals de reviewstudie van Naomi Winstone. Wat ik over feedback leerde op de pabo sluit niet helemaal aan bij leerlingen zoals Jochem. Daarom doe ik daar onderzoek naar, ik focus op leerlingen van 4 tot en met 13 jaar met autisme, ADHD, een (licht) verstandelijke beperking en/of externaliserend probleemgedrag. 

Voor mijn eerste studie heb ik 32 wetenschappelijke artikelen bestudeerd en onderzocht welke factoren een rol spelen in de proactieve verwerking van leerkrachtfeedback op leerlinggedrag en de leerprestatie (cognitief). Hierbij kijk ik mede naar eigenschappen van de leerkracht. Zo kan professionalisering een rol spelen in het verbeteren van vaardigheden in het geven van feedback, dat herken ik zelf ook. Ik heb veel te danken aan een zorgprofessional die me coachte in het begeleiden van Jochem. Op de ORD vertelde ik bovendien over aanpassingen van het feedbackbericht, door het gebruik van ondersteunende communicatie, en belangrijke interpersoonlijke factoren zoals een goede leerkracht-leerlingrelatie.

In elk geval is het geen one size fits all. Je kunt niet zeggen: bij elke leerling met ADHD moet je het zus aanpakken en bij een leerling met autisme zo. Wat wel blijkt, is dat positieve feedback en positieve bekrachtiging  ̶  aanmoedigende feedback  ̶  een rol spelen.’

Hoe krijg je verder een goed beeld?
‘Ik heb ook groepsinterviews gedaan met professionals uit het SBO, SO (cluster 3 en 4) en onderwijs-zorgsettingen. Dat leverde interessante informatie op. Ze wezen onder andere op het belang van een goede leerkracht-leerlingrelatie, onvoorwaardelijke begeleiding, positieve bekrachtiging, en verbale én non-verbale feedback. De kennis vanuit de literatuurreview en de praktijk ga ik samenbrengen en verder onderzoeken in de onderwijspraktijk. Ik wil zoveel mogelijk teruggeven aan de praktijk. Hoe dit er precies gaat uitzien, kan ik nu nog niet zeggen.’
 

De overheid zet in op inclusief onderwijs. Het is bedoeling dat in 2035 vrijwel alle kinderen naar een reguliere basisschool gaan. Hoe kijk je daartegenaan? 
‘Het is moeilijk daar een harde uitspraak over te doen. Een eerste stap is het realiseren van onderwijs voor alle kinderen. Momenteel zitten veel kinderen thuis en zijn er veel kinderen vroegtijdig schoolverlater. Ook op veel dagbestedingen en dagbehandelingen krijgen kinderen geen onderwijs, terwijl ieder kind recht heeft op leren en ontwikkelen. Goed onderwijs is een recht van ieder kind.

Ik kan het me voorstellen dat het fijn is als kinderen dicht bij huis onderwijs volgen, dan kunnen ze na schooltijd met vriendjes spelen. Tegelijkertijd staat of valt inclusief onderwijs bij de invulling ervan. Het vraagt veel van onderwijs- én zorgprofessionals. We moeten realistisch kijken naar het hele plaatje. Heb je klassen met 30 of met 19 leerlingen? Hoe ga je onderwijs- en zorgprofessionals opleiden, welke handvatten krijgen ze mee? Geven we goed invulling aan een rol voor zorgprofessionals? Dat maakt allemaal verschil.’

Maaike Radix doet promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam met een promotiebeurs voor leraren en geeft onderwijs op een Zorg Onderwijs Centrum.

Dit artikel is verschenen in Didactief, oktober 2025.