De onderzoekers legden onder meer de studiegidsen en leerlijnen van 47 voltijdsstudies van 27 onderwijsinstellingen onder de loep. Ze concluderen dat de opleidingen veel van elkaar verschillen. In de leerdoelen van veel routes ontbreken enkele van de 58 specifieke bekwaamheidseisen op vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch gebied. De onderzoekers pleiten ervoor de lerarenopleidingen te versterken.
De onderzoekers noemen het zorgelijk dat bij vrijwel alle routes naar het leraarschap minstens één van de drie bekwaamheidscategorieën niet terugkomt in de leerdoelen. ‘Slechts vier routes dekken ze alle drie volledig. Ook voor leraren zelf is dat lastig: het is vervelend om zonder goede toerusting voor de klas te moeten staan,’ schrijft Inspecteur-generaal van het Onderwijs Alida Oppers in het voorwoord van het rapport. Ze stelt dat de verschillen in wat leraren tijdens hun opleiding meekrijgen, directe gevolgen hebben voor scholen en voor de kwaliteit van het onderwijs. Dat vraagt om reparatie van het stelsel.
Oppers wijst bovendien op de aanbevelingen van de Onderwijsraad uit januari 2025. De Onderwijsraad wees in het rapport Bekwaamheid beter borgen ook al op lacunes in de curricula van lerarenopleidingen. De Onderwijsraad pleitte er voor de bekwaamheidseisen nog specifieker te maken. De minister van Onderwijs zou er bovendien voor moeten zorgen dat alle opleidingen alle bekwaamheidseisen in voldoende mate behandelen.
Volgens de onderzoekers beschikt de ene beginnende leraar over andere kennis en vaardigheden dan de andere. Dat maakt het voor de scholen lastig om de starters te begeleiden in de zogenoemde inductiefase – de drie jaar waarin nieuwe leraren extra begeleiding en ondersteuning krijgen - terwijl die periode juist van belang is om leerkrachten te behouden voor het onderwijs.
BekwaamheidseisenSlechts vier van de opleidingsroutes dekken volledig de drie bekwaamheidsgebieden vakinhoud, vakdidactiek en pedagogiek. Alle vakinhoudelijke eisen komen bij 69 procent van de opleidingen voldoende aan bod, alle vakdidactische bij 89 procent van de routes. De pedagogische bekwaamheid wordt in 71 procent van de opleidingen volledig afgedekt. Het rapport gaat in op de bekwaamheidseisen van de opleidingen en de variatie daarin, maar niet op de kwaliteit. De onderzoekers stellen dat het koppelen van de curricula aan de (les)kwaliteit van startende leraren en de ontwikkeling die zij doormaken onderwerp kan zijn van vervolgonderzoek. |
Er is veel minder aandacht voor pedagogische bekwaamheid dan voor vakdidactische bekwaamheden. Gemiddeld wordt in 55,2 procent van de onderwijseenheden aandacht besteed aan vakdidactiek, in 51,5 procent aan de categorie overige niet-wettelijke bekwaamheden, in 40,0 procent aan vakinhoud en slechts in 22,5 procent aan pedagogiek.
In één opleiding komt pedagogiek in 55 procent van de modules aan de orde, maar er is ook een route waar dat maar in 3,7 procent van de onderwijseenheden het geval is. ‘Sommige routes besteden relatief veel aandacht aan specifieke vak- of bekwaamheidseisen, andere kiezen juist voor brede integratie. Pedagogische bekwaamheid lijkt daarbij structureel onderbelicht ten opzichte van de vakinhoudelijke en vakdidactische bekwaamheden,’ aldus het rapport.
Binnen pedagogische bekwaamheid wordt de meeste aandacht besteed aan ‘reflectie op pedagogisch handelen en daarover verantwoording kunnen afleggen’ (gemiddeld 11,0 procent van de onderwijseenheden) en ‘Sociale veiligheid, groepsprocessen, pedagogisch klimaat’ (10,8 procent).
‘Ontwikkelingsproblemen, gedragsproblemen en gedragsstoornissen’ (2,6 procent) en ‘(Hoge) verwachtingen van leerlingen hebben en duidelijk maken’ (2,9 procent) komen er echter bekaaid vanaf. Die percentages zijn gemiddelden en de variatie is groot: bij 24 van de 47 opleidingen is er in géén van de onderwijseenheden aandacht voor ontwikkelings- en gedragsproblemen en stoornissen. Bij de (hoge) verwachtingen is dat zelfs bij 25 opleidingen het geval.
Bijlsma, H. J. E., & Bosman, A. M. T. (2025). Inventarisatie curricula voltijdroutes naar het leraarschap primair onderwijs.Radboud Universiteit en Inspectie van het Onderwijs
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
