Jarenlang is de professionalisering van leraren het speerpunt geweest in onderwijspraktijk en beleid. Nu zijn de schoolleiders eens aan de beurt. Want schoolleiders hebben de laatste decennia in het kwaliteitsbeleid van de overheid nauwelijks aandacht gekregen. Terwijl de schoolleider een cruciale positie inneemt als het gaat om de verbetering van onderwijs.
De rol van de schoolleider kwam in de jaren zeventig in beeld en gaandeweg is er meer aandacht voor de functie van een schoolleider gekomen. Maar, zo benadrukt het rapport Een krachtige rol voor schoolleiders, er is nog volop ruimte voor verbetering. Met name op het gebied van professionalisering en de positie van schoolleiders binnen de onderwijsorganisatie.
Temeer omdat het speelveld van de schoolleider de laatste tientallen jaren groter en complexer is geworden. Scholen moeten meer inhoudelijke en strategische keuzes maken, zoals zaken die met curriculumontwikkeling of gepersonaliseerd leren te maken hebben. Bovendien maken scholen tegenwoordig ook deel uit van een breder netwerk en worden steeds meer betrokken bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.
Op dit moment bestaan er grote verschillen in de kwaliteit van schoolleiders in het primair en voortgezet onderwijs. Niet alle schoolleiders beschikken over de door de beroepsgroep gedefinieerde competenties of capaciteiten. Professionele ontwikkeling hangt af van de persoon en kan dus sterk verschillen. Registers die kunnen aantonen dat schoolleiders over de juiste basiscompetenties beschikken, bestaan al wel voor het po en vo maar nog niet voor het middelbaar beroepsonderwijs. Voor het mbo zijn overigens helemaal geen vastgestelde competenties voor schoolleiders geformuleerd.
Er bestaan grote verschillen in de manier waarop schoolleiders daadwerkelijk met hun vak en hun eigen professionalisering bezig zijn. Sommigen besteden hier summier en incidenteel aandacht aan, terwijl anderen een schoolleidersopleiding hebben gevolgd en regelmatig aan scholing doen.
In de praktijk is er nog te weinig ruimte voor de strategische rol die schoolleiders kunnen vervullen, staat verder in het rapport beschreven. Het werk van schoolleider concentreert zich vooral op dagelijkse managementtaken en sluit te weinig aan bij de toegenomen complexiteit die deze functie vandaag de dag daadwerkelijk met zich meebrengt. Vaak zijn het vooral managers die druk zijn met administratieve en facilitaire zaken. Daarnaast kan ook het schoolbestuur nog in de weg zitten omdat de schoolleider te weinig ruimte krijgt voor eigen beleid.
Om de kwaliteit en de positie van schoolleiders te verbeteren, is een gemeenschappelijk beroepsbeeld van ‘de schoolleider’ nodig in het po, vo en het mbo, schrijft de Onderwijsraad. Zo zouden po, vo en mbo gezamenlijk aan een beroepsstandaard moeten werken, juist omdat er zoveel overeenkomsten zijn tussen schoolleiderschap in deze drie verschillende sectoren. Er zou één schoolleiderregister moeten komen en een vertegenwoordiging van schoolleiders. Dat laatste is cruciaal om de stem van de schoolleider ook te laten horen bij het bepalen van beleid. Tot nu toe worden alleen de onderwijsbesturen door de overheid als serieuze gesprekspartner gezien in de beleidsvorming. Met de komst van een vertegenwoordiging van schoolleiders zou de stem van de schoolleider ook op landelijk niveau meer doorklinken.
De tweede aanbeveling gaat over het beter toerusten van de schoolleider door onder meer het ontwikkelen van een gedeelde kennisbasis. Schoolleiders alleen kunnen dat niet voor elkaar krijgen. Dat vereist een gezamenlijke inspanning van schoolleiders, besturen en overheid. Momenteel bestaat een grote diversiteit aan opleidingstrajecten voor beginnende en ervaren schoolleiders. Kennis en expertise op het gebied van scholing voor schoolleiders zou moeten worden gebundeld. In aanvulling daarop pleit de raad voor een opleidingsbeurs speciaal voor schoolleiders.
Om de verschillen in kwaliteit tussen schoolleiders te verkleinen, zouden alle schoolleiders in alle sectoren een schoolleidersopleiding op masterniveau moeten afronden. Een schoolleidersdiploma van een gecertificeerde instantie dient onderdeel te worden van de registratie in het register en gekoppeld te zijn aan de cao’s en bestuursakkoorden van vo en mbo (in het po is dat al geregeld). Zo kunnen alle schoolleiders de benodigde basis verwerven.
Voor de nieuwe strategische rol van de schoolleider moet in de onderwijsorganisatie wel plaats worden gemaakt. In de derde aanbeveling van de Onderwijsraad wordt daarom gesteld dat bestuurders de schoolleiders meer ruimte moeten geven bij de koers van de organisatie. Ook zouden schoolleiders structureel moeten worden betrokken bij het inspectietoezicht.
Definitie van schoolleider in het rapport: degene die binnen een school of scholengemeenschap formeel leiderschap uitoefent dicht op het primaire proces en verantwoordelijkheid draagt voor onderwijs, organisatie en personeel.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
